światło we wnętrzu - forma czy funkcja?

Forma czy funkcja?

Oto jest pytanie. I jedno i drugie. Nie lubię takiego stawiania sprawy we wnętrzach, ponieważ nie lubię kompromisów. Uważam, że żadna kategoryczna odpowiedź nie będzie tu słuszna. O tym, jak wybrać ładne oprawy znajdziecie pewnie wiele poradników, ale to, że należy zwrócić uwagę na to JAKIE światło można dzięki nim uzyskać po zapaleniu światła – niewiele się mówi.

ważna sprawa - oprawa

Forma lamp (to jak wygląda oprawa) jest ważna i wpływa na jakość światła, funkcja światła jest hiper!ważna, ale światło nieodpowiedniej jakości plastycznej wybrane do nieodpowiedniej funkcji też jest do niczego. Co mam na myśli?

Każdy projektant wie (teoretycznie), że we wnętrzach światło może pełnić różne funkcje – mamy więc światło ogólne, funkcjonalne i dekoracyjne (jest więcej tych funkcji, ale weźmy dla przykładu tylko te 3). Każdemu też obiło się o uszy (albo oczy) że światło może mieć jakieś jakości plastyczne – a więc mamy światło rozproszone, ukierunkowane, bezpośrednie i odbite. No ale w praktyce należy te dwa wątki połączyć, bo inaczej wychodzi to:

Widzisz tu błąd? Jeśli nie – to znaczy, że nie dostrzegasz plastycznych jakości światła. Co tu widzimy? Nad blatem wyspy wisi piękna lampa – której oprawa daje światło rozproszone (jak na funkcjonalne jest też zdecydowanie za wysoko). Co w tym złego? To, że nad blatem roboczym w kuchni potrzeba światła o funkcji doświetlenia tzw. wymagających czynności wzrokowych – czyli światła ukierunkowanego, a nie rozproszonego przez mleczne szkło. Takie światło jest urocze, na rzucie będzie wyglądało jak miejscowe, ale nie jest, dlatego nadaje się jako oświetlenie ogólne, ale nie punktowe. Rozumiesz teraz.
Co by tu pomogło? Żeby nie rezygnować z tej pięknej lampy i jej nie zmieniać wystarczy dodać na suficie małe niewidoczne punktowe światło ze źródłem ze skupiona wiązką (tylko taka dotrze do blatu) i sprawa załatwiona. Przy takim rozwiązaniu lampa wisząca jest w zasadzie ładną dekoracją, a oświetlenie techniczne daje dobre jakościowo światło funkcjonalne. Rezygnacja z ładnej oprawy zuboży projekt, rezygnacja ze światła dobrej jakość – odbierze funkcjonalność.   
 
Kolejny przykład:
Dużo żarówek - mały efekt. Nad stołem wisi lampa o efektownej formie i wielu źródłach światła – czy oświetli ona stół? Nie – ponieważ żarówki skierowane są do góry i tam posłane zostanie światło. Potem odbije się od sufitu i dopiero w takiej formie dotrze do stołu – będzie go mało i będzie stosunkowo „rzadkie” żeby to obrazowo ująć.

Jak widać nie chodzi o to, żeby tylko założyć, że lampa nad daną powierzchnią będzie pełniła swoja funkcję – jeśli nie potrafi się przewidzieć jakie światło wygeneruje ta oprawa – na nic takie planowanie.
Oprawa ma wielkie znaczenie, ponieważ nadaje światłu żarówki jakość – czyli albo wysyła światło bezpośrednio w konkretnym kierunku, albo rozprasza, albo odbija, albo filtruje lub cześć pochłania. Jak widzisz równanie funkcja + forma ma tu zastosowanie.

odbicia światła

A teraz inny przykład – nazywam go rozgwieżdżonym niebem.

Światło punktowe – takie jakie można uzyskać z oczek sufitowych lub opraw down-light, jest popularne jako oświetlenie ogólne – i w wielu przypadkach może to być dobry wybór, ale w takim wnętrzu jak te powyżej, już nie.
Dlaczego? Te wnętrza wykończono bardzo błyszczącymi materiałami, które odbijają promienie światła. Każde świecące oczko odbija się w podłodze i ścianach i powstaje świetlna konstelacja. Nie jest to ładne, jeśli nie zależy ci na osiągnięciu efektu obserwatorium astronomicznego (zwłaszcza w mieszkaniu). Jakie więc światło i oprawy byłyby najlepsze do jako oświetlenie ogólne do takiego wnętrza? Światło rozproszone lub odbite od matowych powierzchni. Dzięki takiemu światłu – osiągniemy efekt łagodnych plastycznych odbić, a nie migocących a czasem oślepiających punktów (w związku z wysoką luminacją) w miejscach, gdzie ich zupełnie nie potrzeba. 

światło i cień

Kolejny przykład na to, że oprawa ma znaczenie nie tylko jako ładny element dekoracyjny wnętrza, ale coś co kształtuje światło – jest to.

Widzisz ładną lampę, ale czy potrafisz wyobrazić sobie jakie światło dzięki niej uzyskasz? Tak? A jaki cień będzie generowała też? Często zapominamy o tym, że tam, gdzie jest światło jest też jaj towarzysz, czyli cień (a tu nawet kolorowe cienie).

O ile to jest zamierzony efekt – to cień może być atrakcyjnym wzorem wprowadzonym do kompozycji wnętrza. Jest też wiele świetnych zastosowań cienia w projektach (np. bez mocnego cienia nie da się podkreślić trójwymiarowości brył i faktur). Jednak czasem może spowodować nieładne efekty i zepsuć walory wizualne wnętrza.

FORMA czy FUNKCJA światła? Ja odpowiadam - JAKOŚĆ (z niej wynika i forma i funkcja). Jakość w znaczeniu walorów plastycznych naturalnie.

Na podsumowanie garść wskazówek:

- Najpierw polecam wybierać nie lampy, i nie źródła światła ale efekt jakiego potrzebujemy do danej funkcji (światło skupione, rozproszone itp.), dopiero potem odpowiednią oprawę, a na końcu źródło światła. Dlaczego najpierw wybieramy oprawę a potem żarówkę? Lampy mają parametr zwany "SPRAWNOŚCIĄ OPRAWY", który znacząco zmienia moc świetlną żarówki - trzeba to wiedzieć wybierając źródła światła by tę moc (podaną w lumenach) odpowiednio skorygować. Poza tym lampy maja różne gwinty i kształty kloszy, więc wielkość i kształt żarówki a także technologie jej wykonania warto wybrać do konkretnej oprawy według wskazań producenta. 

- Wybierając oprawy trzeba je zobaczyć świecące - bez tego czekają nas niespodzianki.

- Najpierw jednak należy zacząć naukę o świetle od obserwacji światła – od wyuczenia oka wyłapywania niuansów. Najlepsza jest obserwacja światła dziennego. Polecam też uczyć się światłocieniowych sztuczek od artystów malarzy oraz efektów świetlnych od scenografów - oni wiedzą coś o plastyce świata :).

- Potem warto wrócić do technicznych podstaw projektowych – projektantom, którzy tego potrzebują - polecam mój e-book "Oświetlenie we wnętrzach" a amatorom – polecam dobrych projektantów świadomych tego, co ze światłem robią.

To nie koniec tego tematu, ale na początek roku w sam raz 😊  

Mam nadzieję, że nie wyszłam zanadto z wprawy? Dawno nic tu nie publikowałam - wiem, na usprawiedliwienie dodam, że w tym czasie napisałam masę innych pożytecznych tekstów (jak choćby e-booki - tu link do sklepiku pod zdjęciem powyżej) i książkę. 

Trzymajcie się ciepło i jasno :)