rola światła naturalnego we wnętrzach

Wpływ światła naturalnego na postrzeganie, modelowanie i funkcjonalność przestrzeni

Naturalne światło odgrywa we wnętrzach wiele funkcji: zapewnienia dobrą widoczności, ale też modeluje przestrzeń i wpływa na jej percepcję, ujawnia kształt, formę, kolor, powierzchnię i funkcję otoczenia. Bez analizy tego, jak
światło wypełnia wnętrze, jak wpływa na wymienione aspekty nie można zacząć procesu projektowania.

Światło wykorzystane świadomie to narzędzie architektów i projektantów wnętrz. Dla doświadczonych projektantów to pestka, ale początkujący muszą się nauczyć dostrzegać niuanse i odczytywać przestrzeń pod kątem światło-cienia. Mam nadzieję, że moje podpowiedzi pomogą i "rozjaśnią" ten niełatwy temat :).

Poniższe wskazówki odnoszą się w dużej mierze do wnętrz mieszkalnych. Bez względu na to, czy mamy do dyspozycji przestrzeń gotowego mieszkania czy planujemy budowę domu warto wiedzieć jaki wpływ na jego funkcjonalność, wygląd i klimat ma naturalne światło. Źródłem naturalnego światła wewnątrz budynku są okna (rzadziej przezroczyste przegrody) dlatego ich wielkość, forma, usytuowanie ma zasadnicze znaczenie dla odbioru przestrzeni i aranżacji wnętrz. Warto przeanalizować poniższe aspekty wpływające na relacje - światła, przestrzeni i funkcji. 

Okna a styl wnętrza 

Okna to nie tylko otwór w ścianie zapewniający dopływ światła. Okna to integralny element budynku - po ich wyglądzie łatwo poznać styl architektoniczny a ten ma wpływ na stylistykę i klimat wnętrza. Rodzajów okien jest niezliczona ilość a najważniejsze to mieć świadomość jak ustosunkować się do tego określonego charakteru wybierając stylistykę do projektu wnętrza (gdy budynek już istnieje) lub planując styl już na poziomie budowy. 

Najłatwiej podzielić je na dwie grupy: okna neutralne oraz charakterystyczne. 

Neutralne to proste kwadratowe lub prostokątne ramy w nowoczesnej technologii (np. plastikowe). Takie okna nie wskazują na konkretny styl wnętrza czy charakter budynku, dlatego dają sporo możliwości aranżacji wnętrz. Charakterystyczne to te, które wyglądem nawiązują do charakteru architektury - najczęściej są dekoracyjne lub o złożonym wyglądzie.
Nie tylko kształt, ale też materiał z jakiego wykonano ramę a także kolor wypływają na odbiór okna. 

• Okna historyczne o ciekawej formie (np. łukowo sklepione), bogatych zdobieniach, ze szprosami często drewniane lub malowane na biało - idealnie pasują do klasycznych aranżacji, szykownych glamour, maksymalizmu czy fusion. 
• Drewniane małe okienka (np. skrzynkowe) przywodzą na myśl drewnianą wiejską chatę - styl rustykalny będzie ich naturalną kontynuacją, także farmhouse czy folkowy.  
• Fabryczne okna metalowe z podziałami - wnętrza industrialne, loftowe.
• Proste ramy drewniane ze szprosami (lub białe) - wnętrza współczesne, klasyczne, skandynawskie, japandi 
• Okna aluminiowe, plastikowe lub drewniane – duże przeszklenia prostokątne lub kwadratowe bez podziałów – ramy o prostym profilu, malowane na biało, czarno lub grafitowo - wnętrza nowoczesne, minimalistyczne ale też tradycyjne i wiele innych stylistyk ponieważ to najbardziej uniwersalny typ okna. Warto zwrócić uwagę na szerokość profilu okna - im szerszy, tym mniejsza powierzchnia przeszklenia i mniej światła dostanie się do pomieszczenia. Jeśli szukasz nowoczesnych okien tego typu koniecznie sprawdź tę kolekcję PROLUX marki OKNOPLAST.

Strony świata 

Usytuowanie budynku i rozplanowanie poszczególnych funkcji wewnątrz jest kluczowe dla funkcjonalności pomieszczeń. Tradycyjnie (na naszej półkuli) przyjęło się, że idealny jest układ (patrz schemat): 

Rzeźbienie przestrzeni światłem 

Naturalne światło ma różną jakość - inaczej działa bezpośrednie światło słoneczne, inaczej światło emitowane przez niebo, które też świeci, jeszcze inaczej światło odbite. Dlatego w pomieszczeniach północnych trudniej jest uzyskać ciekawe efekty światłocieniowe - rozproszone pośrednie światło nieboskłonu jest mało kontrastowe i nie daje dynamicznych cieni - co spłyca optycznie widok i wnętrze wydaje się mniej rzeźbiarskie, nieciekawe i mniejsze. 

Pomieszczenia południowe - dają więcej możliwości, bo mocne światło daje wyrazisty cień co rozrzeźbia wnętrze i daje kontrast oraz głębię a to potęguje efekt 3D i takie pomieszczenia wydają się ciekawsze, bardziej absorbujące uwagę i optycznie większe. Kształty wyposażenia są podkreślone a faktury powierzchni wyraźniejsze. 

Światło a przestronność
Sam kształt i wielkość pomieszczenia nie określają wystarczająco tego jak odbieramy przestrzeń. Percepcja tzw. przestronności wnętrza zależy w największej mierze od nasycenia światłem (czyli jego natężenia), równomierności jego rozkładu i jego jakości (światło ciepłe/zimne). 
Maleńki, niski i pozornie ciasny pokój z kilkoma oknami o południowej ekspozycji będzie wydawać się przestronny
i przyjemniejszy, niż ogromny, wysoki hol z pojedynczym małym naświetlem zlokalizowany od północy budynku.

Pomieszczenia długie i wąskie zyskują, gdy okna umieszczone są na dłuższej ścianie (światło „poszerzy” optycznie
i oddali ściany). 

Pomieszczenia wysokie bezwzględnie wymagają proporcjonalnych wyższych okien - niskie lub poziome w takiej przestrzeni sprawią, że sufit będzie zawsze w cieniu i powstanie efekt odwróconej studni. 

Klimat wnętrza 
Światło ma moc zwiększania naszego doświadczenia przestrzeni, wpływając na przyjemność i komfort oraz odwrotnie, światło może sprawić, że przestrzeń będzie nieprzyjemna dla użytkowników. Ten psychologiczny odbiór decyduje o ocenie przestrzeni.

Zwykło się przyjmować, że wnętrza małe, zamknięte na zewnętrzną ekspozycję (z niewielkimi oknami) słabo naświetlone, o ciepłym świetle - sprzyjają odpoczynkowi, skupieniu i odbierane są jako przytulne, miłe, intymne (w sam raz na sypialnię, bibliotekę lub pomieszczenia niewymagające światła stale jak składzik, pralnia czy spiżarnia). 

Pomieszczenia mocno nasłonecznione, jasne, przestronne o dużych przeszkleniach oraz z chłodnym światłem - stymulują do działania i nie sprzyjają relaksacji. Są zatem idealne do dziennych aktywności jak praca czy czynności wykonywane w grupie. Odbierane są jako bardziej publiczne niż prywatne, otwarte o klimacie oficjalnym, reprezentacyjnym. Idealne na salon, jadalnię, pokój rodzinny, kuchnię.

Relację między klimatem wnętrza a temperaturą barwową światła (kolorowe koło zewnętrzne - barwa żółta i pomarańczowa to niska ilość K, niebieska i biała - wysoka) i jego natężeniem (koło wewnętrzne - czerń to niskie natężenie, biel wysokie natężenie światła) znajdziesz na poniższym schemacie.

Strefowanie światła

Każde pomieszczenie przed przystąpieniem do projektowania warto przeanalizować pod kątem naturalnego światła. Przyglądamy się więc z której strony światło wpada do wnętrza, z jakiego kierunku, jaki ma charakter gdzie jest go najwięcej, gdzie jest najciemniej. 

Cień 
W pomieszczeniu występują cienie własne elementów architektonicznych jednak planując układ mebli, należy przemyśleć kwestie dodatkowych cieni, które powstaną, gdy wstawimy wyposażenie.

• duże, kubaturowe meble (jak obszerne szafy, wysokie zabudowy meblowe, zabudowane regały, lodówki) najlepiej ustawiać dalej od okna by nie rzucały zbyt ostrych i dużych cieni.
• mniejsze elementy oraz ażurowe (oraz poziome jak sofy, stoły) można bez obaw postawić w strefie okiennej. 

Światło 
Nie wszystkie miejsca w pomieszczeniach wymagają dużej ilości światła - te światłolubne to: 

• blaty robocze (okno boczne powinno się znajdować po przeciwnej stronie niż ręka wiodąca użytkownika) zwłaszcza kuchenne 
• stoły do nauki i pracy (gdy nie korzystamy z ekranów). 
• miejsca do czytania i innych czynności wzrokowych i precyzyjnych 
• miejsce wykonywania makijażu i wyboru garderoby 
• miejsca do wypoczynku jak sofy i fotele, do zabawy, ćwiczeń oraz nauki lepiej umieścić w półcieniu dalej od bezpośredniego światła.
• tyłem do kierunku światła instalujemy lustra by światło oświetlało przeglądającą się osobę (istotne w łazienkach oraz garderobach) a nie odbijało się i oślepiało. 
• monitory i ekrany tv powinny się znaleźć poza bezpośrednim światłem słonecznym i nie ustawiamy ich pod światło by nie tworzyć szkodliwego olśnienia, ani przodem do okna. 
  
• poranne słońce w sypialni działa rozbudzająco, ale warto zadbać by nie raziło. Jeśli w sypialni nie ma zaciemniających zasłon typu black out- łóżko ustawimy tyłem lub z dala i najlepiej bokiem do okna. 
  
• ciemne kuchnie to dziś rzadkość jednak deweloperzy często planując tzw. aneks kuchenny (czyli funkcję kuchni połączonej z pokojem dziennym) ustawiają zabudowę meblową tyłem do okna na ogół oddalonego od miejsca przeznaczonego do gotowania - warto przemyśleć taki układ zawczasu czyli na etapie korekt lokatorskich zmienić to, inaczej nawet za dnia będzie konieczność korzystania ze światła sztucznego.
  

UWAGA! Bezpośrednie światło słoneczne (zwłaszcza to najmocniejsze operujące w południe) może też szkodzić materiałom wykończeniowym oraz niszczyć przedmioty wrażliwe na promienie UV jak obrazy czy meble. Szczególnie narażone są nasycone, kolorowe powierzchnie ścian (najszybciej blakną czerwienie), egzotyczne drewno, drukowane tapety bez filtra UV, tkaniny. 

Kąt padania światła 

Światło górne (jak świetliki czy okna dachowe) daje bardziej jednolite 
i równomiernie światło w kierunku poziomych elementów (blatów czy podłogi) - idealne do kuchni, pokoju dziecięcego, klatki schodowej pracowni czy łazienki. 

Światło boczne (okna ścienne) - wraz z odległością traci natężenie - jest lepsze dla pokoi dziennych (wielofunkcyjnych), sypialni czy jadalni, holu. 

widok z okna 

To, co znajduje się na zewnątrz budynku też może być punktem odniesienia dla układu pomieszczenia. Jeśli krajobraz za oknem jest wart oglądania (ogród, ciekawa miejska sceneria) warto to podkreślić ustawiając meble (zwłaszcza te wypoczynkowe w salonie lub stół w jadalni) przodem do takiej atrakcji. Naturalne światło to potężny element spajający architekturę z naturą. Idealnie, gdy okna z interesującym widokiem na zewnątrz są duże, wysokie (wtedy podziwiać można także z pozycji siedzącej czy leżącej) albo panoramiczne. W sytuacji gdy widok z okien jest brzydki lub mało intymny (sąsiedzi blisko) - planując układ odwracamy się tyłem od nieatrakcyjnej strefy. 

Wpis powstał we współpracy z marką OKNOPLAST, której blog jest ambasadorem :)