po co ci dyplom?

Projektant bez dyplomu jest jak… ryba bez roweru?

Czy można być projektantem wnętrz bez dyplomu żadnej uczelni?
Czy można znaleźć pracę jako projektant wnętrz bez oficjalnego tytułu?
Czy papierek z uczelni otwiera drzwi do kariery?
 
Czas rozprawić się z tym tematem. Nie ma jednej słusznej odpowiedzi, jeśli interesuje was moje to zapraszam do lektury.

Znamy wiele wybitnych osób ze świata designu i projektowania, które nie miały w ogóle kierunkowego wykształcenia, a odniosły sukces. Choćby architekci Tadao Ando, czy Carlo Scarpa, ikona designu Eileen Grey, czy znana gwiazda Jonathan Adler. Ale nie mówimy dziś wyłącznie o talentach, ale o wiedzy i tym, co ją potwierdza.
 
Musze wam się przyznać, że irytują mnie głosy kolegów, którzy utyskują na konkurencję odwołując się wyłącznie do tego argumentu: jak ktoś nie skończył studiów i nie ma dyplomu, to nie powinien się znaleźć na tym rynku, bo go psuje niekompetencją. O przepraszam, znam wielu z dyplomami, których sama chętnie wysłałabym na księżyc. 

Na początek kilka faktów

Po pierwsze:
Uprawnienia do wykonywania zawodu są w Polsce ściśle określone przez prawo. Istniej kilka zawodów o bezwzględnej konieczności posiadania dyplomu uczelni wyższej oraz potwierdzone dokumentem państwowym uprawnienia i praktyki. Należą do niech m.in..: adwokat, lekarz i architekt.

• Architekt (prawa nabyte)
• Architekt uprawniony do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności architektonicznej
• Architekt uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności konstrukcyjno-budowlanej

 
To zawody zaufania publicznego i wiąże się z nimi duża odpowiedzialność. Dlatego też są reglamentowane lub inaczej regulowane. W sumie jest ich ok 380, wszystkie związane bezpośrednio z bezpieczeństwem lub zdrowiem osób.
Projektowanie wnętrz, nie jest tym samym, co projektowanie budynków czy innych skomplikowanych inżynieryjnie budowli, więc nie wymaga żadnego z wymienionych dokumentów. Projektant wnętrz, architekt wnętrz, dekorator wnętrz, stylista wnętrz, home stager,
nie są zawodami regulowanymi, dlatego może je wykonywać każdy, kto zdobędzie odpowiednie kompetencje zawodowe.
 
Po drugie:
W Polsce nie istnieje nawet żadne poważne zrzeszenie projektantów wnętrz - tzn. teoretycznie jest taka instytucja (PSPW - Polskie Stowarzyszenie Projektantów Wnętrz, ma charakter elitarnego klubu honorującego wewnętrzny kodeks projektantów przynależących), ale to raczej czysto formalna organizacja. Nie działa ona na takich zasadach, jak chociażby te amerykańskie odpowiedniki, które wydają odpowiednie licencje adeptom wybranych uczelni i tworzą grupę zawodową dizajnerów.

Gdzie zdobyć tytuł i dyplom, a gdzie umiejętności, w zawodzie projektowania wnętrz?

• na wydziałach projektowania wnętrz różnych wyższych uczelni, w trybie pełnych studiów dziennych i zaocznych (dawne Politechniki, aktualnie Uniwersytety Techniczne, na ASP - i innych uczelniach artystycznych) - te kończą się otrzymaniem tytuły magistra, dyplomem. Można też uczyć się na studiach podyplomowych. 
• w szkołach prywatnych policealnych - 2-3 letnich - efektem jest dyplom, tytuł projektant wnętrz (czasem architekt wnętrz)
• na kursach i szkoleniach stacjonarnych - krótkie, ale intensywne zajęcia teoretyczne i praktyczne często prowadzone przez projektantów doświadczonych w tym zawodzie (od kilku tygodni do roku - certyfikat ukończenia, bez tytułu)
• e-learning -  czyli wszelkie kursy online (nie ma ich wiele), skuteczny podczas nabywania wiedzy i umiejętności praktycznych (jak nauka obsługi programów, kursy tematyczne, kurs ogólny wprowadzający - jak mój kurs aranżacji wnętrz CollageCollege). Można tak zdobyć wiedzę, ale bez oficjalnego dyplomu czy tytułu.
• edukacja we własnym zakresie - zdobywanie wiedzy prosto z rynku wnętrzarskiego, uczenie się z książek, internetu, spotkań, podróży i własnej praktyki, na konferencjach, szkoleniach i warsztatach, grupach Mastermind, na praktykach, od mentorów.
  

Lifelong learning

Jestem wielką zwolenniczką tej idei. Znacie to pojęcie? W celu utrzymania się na rynku pracy, ba, nawet w celu wejścia na ten rynek nie wystarczy tylko dyplom uznanej uczelni. Konkurencja jest tu duża. Zarówno klienci, jak i pracodawcy, ale także gospodarka wymagają od nas nieustannego podnoszenia swoich kwalifikacji. Idea Life Long Learning jest zapisana w Strategii Lizbońskiej i jego definicja to:
„wszelkie działania związane z uczeniem się przez całe życie, zmierzające do poprawy poziomu wiedzy, umiejętności i kompetencji w perspektywie osobistej, obywatelskiej, społecznej i/lub związanej z zatrudnieniem.”

Sama nauczyłam się najwięcej o projektowaniu wnętrz dopiero po studiach, i wciąż się uczę. Nie wyobrażam sobie pracy projektanta wnętrz bez szkolenia ustawicznego. Uważam, że najlepsza jest mieszanka edukacyjna nauki formalnej, nieformalnej i incydentalnej, które umożliwiają uzupełnienie wykształcenia na bieżąco w trakcie kariery, a nie przed jej rozpoczęciem.
 
Wiem, jaki mamy poziom kształcenia na uczelniach w całej Polsce - skąd? Bo to także moi kursanci, uczestnicy warsztatów i wykładów. Tak, Ci sami magistrowie i inżynierowie z dyplomami - dokształcają się. W moich kręgach mam absolwentów wszystkich Polskich uczelni. Ciągle szukają wiedzy i poszukują źródeł dokształcania. I to jest chwalebne, ale świadczy też o poziomie, jaki oferują nam oficjalne szkoły. Owszem jakieś solidne podstawy dają, ale czy to wystarczy? Nie, nie myślcie, że potępiam uczelnie w czambuł. Nic podobnego. Ze studiów wyniosłam wiele wiedzy i życiowego doświadczenia. Walczę tylko z formalizmem, bezrefleksyjnym i bezdyskusyjnym. 

Po co Ci dyplom?

Dyplom jest potwierdzeniem zdobytego wykształcenia i umiejętności, ale nie otwiera automatycznie drzwi do kariery. Może dać Ci poczucie pewności, kiedy potrzebujesz takiego potwierdzenia dla lepszego samopoczucia. I to jest ok. Sama niejednokrotnie zatrudniałam ludzi do pracy w naszej firmie i nauczyłam się jednego: nie oceniaj ludzi po CV i ilości dyplomów. Zawsze bardziej miarodajne dla pracodawcy są: poziom wiedzy i umiejętności pracownika, a nie to, co napisane na papierze. Spotkałam wielu ludzi, którzy byli tzw. kolekcjonerami dyplomów - ale w żaden sposób nie znalazło to odzwierciedlenia w ich realnych umiejętnościach. Są tacy pracodawcy, zwłaszcza w dużych firmach, którzy mogą przyjąć metodę zatrudniania ludzi opartą wyłącznie o papierki. Wymaga tego dział HR. Mnie osobiście nigdy nikt o mój dyplom nie zapytał, ani pracodawcy ani moi klienci.

Czy zatem, można pracować bez dyplomu? 

Bez dyplomu TAK! Bez wiedzy i umiejętności NIE! Udowodnij, że potrafisz, że jesteś świetnym projektantem, a nikt o dyplom nawet nie zapyta. Bez względu na to, czy szukasz pracy w tym zawodzie u kogoś, czy chcesz zacząć własną działalność, to nie dyplom powinien być twoim orężem, ale PRAKTYCZNE UMIEJĘTNOŚCI. Tych nie zawsze nauczysz się na studiach. Dobre portfolio, pakiet zdolności interpersonalnych, kompetencji poza projektowych i doświadczenie to podstawa. Chyba, że trafisz na formalistę (klienta, lub pracodawcę), który sam nie potrafi ocenić, czy masz wystarczające kompetencje i potrzebuje do tego dokumentu. Znam wielu projektantów wnętrz samouków - genialnych, super zdolnych ludzi, którzy mają masę klientów i robią naprawdę dobrą robotę. Mam kolegów z doktoratami, którzy są mówiąc brzydko do bani i w tym zawodzie nie osiągnęli nic poza tymi papierkami. Papierki są dobre (a nie raz konieczne), jeśli wybierasz drogę naukową. W praktyce mogą być co najwyżej ozdoba ściany w twoim biurze. 
 
Wiedza, nie równa się mądrość,
dyplom, nie równa się umiejętności!
 
Drugą sprawą jest kwestia twojego podejścia do nauki - czy potrafisz się uczyć samodzielnie, w jaki sposób się uczysz, czy potrzebujesz wsparcia, a może autorytetu nauczyciela? Te pytania pozostawiam Tobie. Na pewno jeszcze na ten temat będę pisać, bo nie wyczerpałam póki co tematu.
 
W następnym wpisie przeczytasz, "Czego nie nauczy Cię żadna szkoła, a bez czego nie da się pracować w zawodzie projektanta wnętrz".